Spotkania z mieszkańcami, warsztaty terenowe, konkursy ekologiczne, zajęcia w szkołach i przedszkolach – to tylko niektóre działania, jakie prowadzi Międzygminny Związek Celowy z siedzibą we Włodawie, aby zwiększyć społeczną świadomość ekologiczną. Z końcem lutego, we współpracy z Fundacją Inicjatyw Menedżerskich w Lublinie, rozpoczęliśmy kolejną kampanię edukacyjną pod hasłem „MNIEJ CZARNEGO WIĘCEJ KOLOROWEGO”. Strategicznym celem proponowanych działań jest poprawa segregacji u źródła związana z procentowym wzrostem odpadów kierowanych do kolorowych pojemników/worków.
Jednym z głównych problemów, z którymi boryka się Międzygminny Związek Celowy z siedzibą we Włodawie jest odbiór od mieszkańców i przedsiębiorców dużej ilości frakcji zmieszanej – resztkowej (czarny pojemnik) w stosunku do frakcji kolorowych (worek zielony, żółty, niebieski oraz pojemnik brązowy). Stan ten powoduje trudności z uzyskaniem odpowiedniego poziomu recyklingu wymaganego przez Parlament Europejski, ale także wzrostem kosztów obsługi taśm segregacyjnych w instalacji przetwarzania odpadów. Kluczowym problemem jest zatem niewłaściwe segregowanie u źródła, czyli w gospodarstwach domowych.
Z analizy stanu gospodarki odpadami komunalnymi za rok 2022 wynika, że spośród wszystkich odpadów odebranych z terenów gmin członkowskich MZC odpady zmieszane stanowiły ponad 46%. Obecnie gminy są obowiązane osiągnąć poziomy przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych w wysokości minimum 35% za rok 2023, 45%, za rok 2024, zaś za rok 2025 wymagany poziom wzrośnie aż do 55%. Przygotowywane sprawozdania za 2023 rok wstępnie pokazują, że poziom ten jest na granicy dopuszczalności, czyli oscyluje w graniach 35%. Zobowiązani również jesteśmy do ograniczenia masy składowania odpadów komunalnych, z czym, póki co radzimy sobie dość dobrze. Zatem szczególnej troski wymaga poprawa efektywności segregacji u źródła, która to wprost przekłada się na wymagane wskaźniki recyklingu. Za nieosiągnięcie wymaganych wskaźników Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska może nałożyć na gminy wysokie kary pieniężne, a to w konsekwencji może przełożyć się na podwyższenie stawki opłaty za odpady komunalne. Kluczem do osiągnięcia wymaganych poziomów recyklingu jest poprawa segregacji u źródła, czyli zmniejszenia ilości odpadów w czarnym pojemniku na rzecz frakcji kolorowych (żółta, zielona, niebieska i brązowa).

Czarny pojemnik przeznaczony jest na odpady zmieszane, czyli takie, które nie nadają się do recyklingu, np. zużyte pieluchy, produkty higieniczne czy resztki jedzenia pochodzenia zwierzęcego. Pozostałe pojemniki: niebieski, zielony, żółty i brązowy, są przeznaczone na odpady, które można przetworzyć i ponownie wykorzystać. Odpady te to papier, szkło, metale i tworzywa sztuczne, a także odpady biodegradowalne. Frakcja zmieszana (resztkowa) również jest frakcją selektywnej zbiórki i w żadnym wypadku nie należy jej traktować jako zmieszanych odpadów komunalnych, zatem nie powinna zawierać plastiku, metalu, szkła i papieru. Frakcja zmieszana nie powinna również zawierać odpadów takich jak obierki, łupiny, skorupki czy resztki warzyw i owoców (odpadów biodegradowalnych). Analizując raporty podmiotu odbierającego oraz informacje z Zakładu Zagospodarowania Odpadów, okazuje się, że we frakcji zmieszanej znajduje się bardzo dużo odpadów biodegradowalnych, które można byłoby wykorzystać do produkcji środka polepszającego właściwości gleby (kompostu), a finalnie zaliczyć do odpadów nadających się do przetworzenia, co przyczyniłoby się do osiągnięcia odpowiednich poziomów recyklingu zgodnie z wymaganiami dyrektywy unijnej.
Prawidłowo prowadzona selektywna zbiórka odpadów u źródła ich powstania to pierwszy krok w kierunku zwiększenia ilości i jakości odpadów przeznaczonych do ponownego użycia i recyklingu. Dotyczy to gromadzenia jak również udostępniania odpadów do odbioru. Istotne jest, aby odpady były umieszczane w pojemniku luzem, tj. bez woreczków, do których niejednokrotnie zbieramy odpady w domowych kubełkach. Szczególnie należy zwrócić uwagę na frakcję biodegradowalną (pojemnik brązowy), gdzie woreczki często zanieczyszczają, a nawet dyskwalifikują ten odpad jako nadający się do ponownego użycia. Woreczki po opróżnieniu, powinny trafić do pojemnika/worka żółtego (metale i tworzywa sztuczne). Również odpady papieru i szkła należy wysypać do odpowiednich pojemników, a woreczki pośrednie wrzucać do frakcji metale i tworzywa sztuczne (żółte). Niestosowanie się do powyższych zaleceń może skutkować uznaniem tych odpadów jako nieselektywnie zebrane, co w dalszej perspektywie przyczyni się do nieosiągnięcia odpowiednich poziomów recyklingu. Zatem zmiana nawyków ma na celu nie tylko troskę o środowisko, ale także finanse naszych rodzin – jeżeli nie chcemy w przyszłości płacić kar.
Kampania skierowana jest do wszystkich mieszkańców gmin członkowskich MZC i ma na celu zainteresowanie problematyką gospodarki odpadami: w szczególności prawidłową segregacją odpadów, ograniczaniem ich masy oraz recyklingiem. Żeby te cele osiągnąć planujemy podjęcie kompleksowych, wielowymiarowych działań edukacyjno-instruktażowych połączonych z badaniem postaw segregacyjnych mieszkańców. Zamierzamy dotrzeć do wszystkich grup wiekowych na bezpośrednich spotkaniach, jak też za pośrednictwem materiałów informacyjnych wykorzystując media lokalne i społecznościowe. Mamy nadzieję, że zaproponowana sekwencja działań przyczyni się do poprawy wskaźników oraz wzrostu wiedzy i świadomości na temat konieczności właściwego segregowania.